EERSTE KENNISMAKING
Het was 3 maart 1945, de dag dat het Bezuidenhout door Engelse vliegtuigen gebombardeerd werd. De bommen waren bedoeld om de raketinstallaties die de dodelijke V2-raketten vanuit het Haagse Bos lanceerden onschadelijk te maken, maar door een navigatiefout werd het Bezuidenhout gebombardeerd. De gevolgen voor de burgerbevolking waren verschrikkelijk.In de dagen daarna werden overal in de regio leegstaande huizen gevorderd om de mensen die hun huizen waren kwijtgeraakt in onder te brengen.Ook ons huis aan de Rembrandtkade in Rijswijk stond op de nominatie om gevorderd te worden.

ONDERGEDOKEN
Ons hele gezin was ondergedoken in Delft, omdat we joodse mensen in huis hadden gehad en verraden waren. Door de Nederlandse jodenvervolgers om de tuin te leiden heeft mijn moeder ons, een joods echtpaar en een joods meisje, gered van een concentratiekamp of erger.Kort na het bombardement op het Bezuidenhout in Den Haag kwam onze buurvrouw van  de Rembrandtkade ons in Delft waarschuwen dat we ons huis kwijt zouden raken. Om hun huis te behouden namen mijn ouders het risico om naar de Rembrandtkade terug te keren. Hoewel het voor hen vreselijk spannend was, heeft de terugkeer geen gevolgen gehad in de vorm van een arrestatie. 

BOMMEN
Doordat wij overhaast uit Delft naar Rijswijk waren teruggekeerd, moesten we ons eten nog een week lang uit de gaarkeuken in de Wippolder in Delft halen. Dankzij verzetsmensen hadden we distributiebonnen.Aangezien er van openbaar vervoer geen sprake meer was, werden mijn broer en ik om de beurt naar Delft gestuurd om onze portie miezerige grijze muizensoep te halen. We hadden de beschikking over een fiets zonder banden. De kortste weg was over het Jaagpad langs de Vliet, maar de weg langs het vliegveld Ypenburg over de rijksweg was vanwege het gladde asfalt met een fiets zonder banden beter te berijden. Dat was niet helemaal zonder gevaar, omdat de raketinstallaties op het vliegveld Ypenburg soms door Engelse vliegtuigen onder vuur werden genomen en gebombardeerd.Op een dag, ik was aan de beurt, reed ik op de terugweg langs de ingang van het vliegveld Ypenburg. Plotseling hoorde ik boven het lawaai van de fietsvelgen uit een akelig gehuil van vliegtuigen in een duikvlucht. Dat geluid was ons wel bekend. Al eerder hadden we beschietingen door Engelse vliegtuigen meegemaakt. Maar nu bevond ik mij in de vuurlinie. In paniek gooide ik mijn fiets aan de kant van de weg en dook plat op de grond tegen een driehoekige schuine groene wal die daar was gemaakt om je te kunnen beschermen tegen luchtaanvallen. Er vielen nog een paar mensen vlak naast me neer om beschutting te zoeken. Vijf of zes vliegtuigen kwamen achter elkaar in een duikvlucht naar beneden en we hoorden het oorverdovende geratel van de mitrailleurs en het gekletter van lege hulzen vlak bij ons op de weg. De raketinstallaties werden onder vuur genomen. De vliegtuigen maakten vervolgens een rondje en kwamen opnieuw op ons af. Op het vliegveld werden bommen afgeworpen. Daarna verdwenen de vliegtuigen uit het zicht. Niemand durfde nog op te staan. Opeens hoorden we een donderend lawaai en paardengetrappel. Toen we opkeken zagen we een grote wagen van van Gend en Loos voorbij rijden met twee paarden ervoor die op hol waren geslagen.Volledig overstuur kwam ik, mét mijn soep, jawel, aan op de Rembrandtkade waar mijn familie mij vol spanning op stond te wachten. Dat was mijn eerste kennismaking met het vliegveld Ypenburg.

DE TWEEDE KENNISMAKING
Enige dagen na de bevrijding ging het gerucht door Rijswijk dat op het vliegveld Ypenburg eten werd uitgedeeld. Met een grote pan reed ik met de fiets zonder banden als een gek naar de ingang van het vliegveld. Daar stond inderdaad een grote groep mensen die werd toegesproken door een vrouwelijke militair, een type waar niet mee te spotten viel. Ons werd duidelijk gemaakt dat van het gerucht helemaal niets waar was. Diep teleurgesteld keerde ik huiswaarts.

HET BELANGRIJKSTE IS BINNEN

Op 19 maart 1947 kreeg ik een baantje als loopjongen bij Frits Diepen Vliegtuigen N.V. Het baantje was voor mij zo aantrekkelijk omdat ik twee fietsbanden kreeg. Behalve het met de fiets halen en brengen van post naar het postkantoor op de Haagweg in Rijswijk moest ik in het bedrijf ook de interne post rondbrengen. Op een dag moest ik bij de heer Frits Diepen komen. “Ik heb een belangrijke opdracht voor je. Je moet naar de bank op het Tournooiveld in Den Haag. Daar krijg je fl. 300.015,12 mee. Je gaat met de bedrijfsauto met chauffeur.” Ik wist niet wat ik hoorde. Zo’n bedrag had ik van mijn leven nog nooit gezien. Ik verdiende in 1947 fl. 80,00 in de maand.Alles verliep vlot. Met een tas vol bankbiljetten en wat los geld  kwam ik bij de heer Diepen op de kamer en legde als eerste de twaalf centen op tafel.“Zo,” zei hij, “het belangrijkste is binnen!”Desondanks heb ik 43 jaar op Ypenburg mogen werken.

De I.L.S.Y. EN DE RONDVLUCHTEN MET DE KOOLHOVEN FK 43
Iedereen die bij Frits Diepen werkte werd ingeschakeld om het vliegfeest (de I.L.S.Y.) te doen slagen. Zo ook ik. Ergens tussen de Hoornbrug en Ypenburg, midden in het weiland, moest ik in een klein hokje kaartjes verkopen. Er kwamen duizenden mensen op het feest af. Het was voor mijn hokje zo’n gedrang dat het huisje dreigde om te vallen. Als ik het me goed herinner had ik twee soorten rollen  met kaartjes, van fl. 0,50 en van fl. 1,00.De kaartjes van fl. 1.00 waren in een mum van tijd uitverkocht. Telefoon om te bellen om nieuwe kaartjes had ik niet. Omdat bijna iedereen een toegangskaart van fl. 1,00 wilde hebben begon het publiek zo op te dringen dat op een gegeven moment mijn hokje achterover viel en de kaartjes en het geld over me heen rolden. Met vereende krachten heeft men mijn hokje weer rechtop gezet en heb ik de kaartjes van fl. 0,50 verkocht voor fl. 1.00. Hoe ik het voor elkaar heb gekregen begrijp ik nu nog niet, maar na enig gemopper geloofden de mensen dat ze op de plaatsen van fl. 1,00 mochten komen.Bij het afrekenen begreep de leiding eerst niet dat ik veel meer geld had geïnd dan volgens de verkochte kaartjes was berekend. Maar als beloning kreeg ik het grootse bedrag van fl. 10,00.Op een andere zonnige zondag moest ik helpen passagiers de riemen om te doen voor rondvluchten boven Den Haag met de Koolhoven FK-43. Het was prachtig weer.In de loop van de dag was er opeens paniek. Een FK-43 had een noodlanding gemaakt vlak bij de voormalige tramremise in de buurt van het vliegveld. Gelukkig waren er geen gewonden. De mensen mochten met een andere FK-43 opnieuw een rondvlucht maken. Ik verbaasde me er over dat ze dat nog durfden! Maar toen enige uren later een tweede FK-43 in het weiland in de buurt opnieuw een noodlanding moest maken, werden de rondvluchten afgelast.

HET NET
Later mocht ik meevliegen met de Fokker Promotor, een vierpersoons vliegtuig met dubbele staart en een duwmotor. Tijdens het opstijgen ging er plotseling een alarmsignaal af. Ik werd wit om de neus, maar de piloot stelde ons gerust. We gingen naar Fokker op Schiphol, juist om dat loze alarm voor het niet functioneren van het landingsgestel te laten repareren.Een andere keer dat ik mee mocht vliegen was met een eenmotorig vliegtuigje voor twee personen. Je zat achter elkaar. Ik zat voorin, de piloot achter mij. We hadden vliegkappen op, want de cockpit was geen afgesloten ruimte. Het vliegtuig was een Fokker S-9 dubbeldekker van voor de oorlog en geheel rood geschilderd. De piloot was een Hongaar. We konden geen woord met elkaar wisselen. Onder de romp van het vliegtuigje was een sleepnet gemonteerd. De piloot kon het sleepnet, eenmaal in de lucht, uit laten rollen door aan een hendel te trekken. Het was voorjaar en heerlijk warm weer. In de lucht waren mooie witte wolken, de lucht was zeer onrustig door de thermiek. Toen we opstegen voelde ik al gauw dat ik over zou moeten geven. Maar toen we boven Delft kwamen, keerde het vliegtuig terug. Het net bleek niet goed te zijn uitgerold. De piloot wilde het boven het vliegveld afwerpen, maar dat is niet gelukt. Het is in een weiland verderop terecht gekomen. Dat hoorden we pas toen we geland waren.We stegen weer op en de piloot maakte allerlei capriolen om het net te kunnen ontdekken. Ik zag groen en geel. Opeens zag ik beneden een monteur met de armen zwaaien. Dat teken kende ik. Het betekende: ‘Keer terug’. Of de piloot het ook gezien had wist ik niet, dus stak ik mijn armen in de lucht en maakte hetzelfde gebaar. Ik schrok geweldig van de wind, want we vlogen met open kap.Toen we weer waren geland, bleek dat het sleepnet gevonden was. Het werd wat rechtgebogen en weer onder de romp gehangen. Vervolgens werd de motor van het vliegtuig gestart. Dat ging als volgt: een monteur draaide aan de zijkant van de romp aan een slinger en de motor startte. De monteur reikte mij de slinger aan die ik tussen twee spijkertjes aan de binnenkant aan de zijwand moest ophangen.We reden weer naar het begin van de startbaan en juist toen het vliegtuig in volle vaart zou opstijgen, viel de slinger op de bodem van het vliegtuig en raakte de besturingshendel van het sleepnet. Dat werkte perfect. Met een klap raakte het net de grond en werd onherstelbaar beschadigd. De piloot staakte de start en keerde naar de hangar terug. Ik had de hendel kennelijk niet goed opgehangen. Die dag heb ik me niet meer laten zien.

HET KOORDJE
Na 26 maanden als dienstplichtig soldaat 1e klas het land gediend te mogen hebben bij de Luchtmacht, vervoegde ik mij in de maand augustus van het jaar 1951 aan de Brasserskade bij de zuidrand van het vliegveld Ypenburg om te demobiliseren.De dienstplicht was niet bepaald mijn hobby en ik was dan ook zeer verheugd, na mijn militaire attributen te hebben ingeleverd, de poort van het militaire terrein te kunnen verlaten.Maar in mijn korte vreugde werd ik wreed gestoord. Nog geen drie meter buiten de poort gekomen brulde een in mijn ogen hoge militair dat ik onmiddellijk terug moest keren.“Jij hebt bij je indiensttreding bij je zakmes toch ook een koordje gekregen?” sprak hij met bulderende stem.Ik keek zeer verbaasd. “Ja, dat geloof ik wel, maar dat is al zo lang geleden.”“Je betaalt 25 cent, anders ga jij niet de  poort uit! Begrepen?”Dankzij mijn dagelijkse soldij van fl. 1,00 per dag vond ik tot mijn opluchting nog een kwartje in mijn broekzak en mocht alsnog, na mijn ‘schuld’ betaald te hebben, de militaire dienst verlaten. Nadien heb ik nooit meer iets van de Koninklijke Luchtmacht vernomen. Aan de andere kant van het vliegveld heb ik 43 jaar met plezier gewerkt. Maar niet bij de Luchtmacht!

Bart Mastenbroek