Als ik wat ik eerder schreef nalees, lijkt het wel of we in Indië perfect waren. Dat is natuurlijk niet waar. Ook bij ons buitenbeentjes, rotte appels, dieven en moordenaars. Maar ook daarin  werd geen onderscheid gemaakt. Fout was fout, welke huidskleur je had. Je werd allemaal over één kam geschoren.
Er stond een juridische faculteit aan het Koningsplein, Batavia-Centrum, waar je meester in de rechten kon worden. Iedereen kon daar studeren, dus ook Indonesiërs, Chinezen en Indo's en natuurlijk de Hollanders, als zij niet veel eerder naar Holland werden gestuurd om in Leiden te studeren. Er waren overal gevangenissen en rechtbanken en zelfs een gevangeneneiland, Noesa Kemeangan tegenover de stad Tjilatjap in Midden-Java.

Indonesië is een heel groot eilandenrijk en al die eilanden hadden rechters nodig, politie, soldaten, noem maar op, kortom gewoon bestuur. Voor het merendeel werden de vacatures vervuld door de bewoners zelf met een Gouverneur aan het hoofd. Dat het zo lang zo goed heeft kunnen gaan, is alleen al een wonder en dat wonder voltrekt zich weer in het Indonesië van nu. Bijna nooit hoor je van moordpartijen en gevechten tussen bevolkingsgroepen, zoals in Afrika met duizenden slachtoffers en vluchtelingen als gevolg. Alleen die opstand op Ambon een paar jaar geleden. Die was uniek. Atjeh is de provincie die altijd opstandig was, maar nu is ook daar de strijdbijl begraven.
Dit is daarom zo bijzonder, omdat op elk eiland verschillende stammen wonen met elk hun eigen taal, gewoonten en godsdienst. Misschien houdt de zee hen in bedwang, want tegen de zee is niet te vechten!
Maar ook het woordje 'Sabar' dat in elke Indische mond bestorven ligt, ook in de mijne. 'Sabar' en 'Soedah laat maar'. Mijn kinderen worden er gek van!

Soedah = laat maar, klaar
Sabar = geduld

Miek Bisschop-van Dusseldorp Dezentjé