Tot halverwege de jaren vijftig van de vorige eeuw waren onze Canadese bevrijders hier nog te zien in de vorm van stille bewijzen en herinneringen aan wat er in de meidagen van 1945 was gebeurd.
De Canadezen zaten bepaald niet stil. Ze waren niet alleen met oorlogsblikken corned beef op het terras van Klein Overbosch te vinden, maar hebben heel wat door de bezetters onbegaanbaar gemaakte (fiets)paden door de duinen richting Wassenaarse Slag zo goed als mogelijk - en in de omstandigheden van toen heel goed - hersteld.
De Atlantikwall hebben ze niet gesloopt. Geen Canadees, geen Brit zou zo'n 'keihard' bewijs van de afgrijselijkste oorlog ooit, zo'n monument van groot historisch belang, vernielen, voor wat voor nieuwbouwproject dan ook.
Diezelfde Canadezen hebben met medewerking van Nederlandse waterschapsspecialisten, bosbouwers en restaurateurs heel veel van wat door de bezetters was vernield in de oorspronkelijke staat hersteld. Tankgrachten in het Haagse Bos werden teruggebracht tot de oude slotenplanning. Aan Huis ten Bosch, dat Stedendwinger Frederik Hendrik ooit had laten bouwen in toen nog wilde bossen, werd een wondertje verricht. "For your Princess - eh… our Princess Margriet" werd vele malen uit militair hoge en lage monden gehoord.
De afgrijselijke, veel te hoge en grote bunker die vanuit het paleis gezien richting Leidse Straatweg rechts aan de weg stond, hadden zij wat graag willen afbreken. Daar dacht de een of andere militaire hotemetoot anders over en dus stond dat rotding er tot eind jaren vijftig. In die tijd werden voor het paleis privé-woningen gebouwd. Een van de bewoners - je kunt het hem nog vragen - was duikbootcommandant en latere premier P. J.S. de Jong. Hij had nog niet uit zijn nieuwe ramen gekeken of het wonder gebeurde - weg rotding. Had hij, het tuinkaboutertje van Hare Majesteit (uit een conference van cabaretier Wim Kan), meer invloed dan Hare Majesteit zelf?
U kent de met aarde, planten en bomen verhulde bunkers in Park Oosterbeek en die in het 'Oude Bos' langs de Leidse Straatweg. Die laatste waren niet te slopen zonder het intact gebleven Oude Bos te vernielen. Ook de bunker links van de Julianakazerne is er nog. De NAVO heeft hem nu in gebruik.
Terug naar de Canadezen. Begin 1960 duurde de jaarlijkse rijtoer op Prinsjesdag veel langer dan gebruikelijk. Reden: het extra feestelijke muzikale saluut aan 'our Queen Juliana and our Princess Margriet'. De volgende dag - Huis ten Bosch was in de jaren zestig en zeventig vaak open voor het publiek - ben ik met mijn heel jonge, vanwege de rijtoer en andere avonturen zeer opgewonden nichtje 'Het Paleis' weer eens gaan bekijken.
Geloof me of niet: we kwamen in de Oranjezaal en wie stond daar haar Canadese gast uit te leggen wat alle afbeeldingen (toen onlangs hersteld) betekenden - jawel, de Majesteit zelve. Diezelfde Majesteit die ik zelf met mijn halve klas in 1953 in Bruinisse regelrecht de blubber in had zien lopen naar de mensen die door de watersnoodramp alles kwijt waren - geen stap deed ze op de stalen verhoging over de blubber. Ja, diezelfde Majesteit - die op zeker moment haar gast aansprak met zijn naam, Diefenbaker (toen premier van Canada). Maar wat verstond mijn kleine, o zo verrukte nichtje? "Tante, heet die meneer dievenpakken?" Dat werd een heel leuk extra half uurtje, onder toezicht van vele Oranjes.
Toen ik in 1979, toerend door de VS en Canada, een taxi nam van Niagara Falls naar mijn hotel, trof ik een veteraan als chauffeur. Hij wist meer over their Princess, de oorlog en de bevrijding dan ik en was onderscheiden door Koningin Wilhelmina.
Tientallen jaren eerder, op de dag dat Prinses Margriet vijftien was geworden, kwam bij ons op de lagere school, de Prinses Ireneschool, een echte Canadese veteraan in mooi gala-uniform vertellen over de oorlog en bevrijding, vooral over de parachutisten. In die tijd leerde je op een opleidingsschool drie talen en omdat er een even oude veteraan van de Prinses Irenebrigade bij was, ging het er zeer vrolijk tweetalig aan toe.
Ja, voor ons land zijn niet de Amerikanen, maar de Canadezen de bevrijders geweest. Daarom zingen we ook 'Trees heeft een Canadees' en niet 'Sjaan heeft een Amerikaan'!
Andrea M. Nater
|